Alegoryczna wymowa proklamacji Ewangelii podczas Mszy św. według Rationale divinorum officiorum Wilhelma Duranda na tle liturgicznych zwyczajów epoki średniowiecza

Treść artykułu: Pobierz | Czytaj

Strona: 319 - 341

Publikacja w numerze Rok XXIII (2017) nr 50

Autor Waldemar Pałęcki MSF (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II/John Paul II Catholic University of Lublin)

Streszczenie:

W liturgii w dobie średniowiecza istotną rolę odegrała alegoryczna interpretacja poszczególnych tekstów i gestów liturgii, zwłaszcza Mszy św. Polegała ona na ukazywaniu moralizującym, typologicznym, rememoratywnym, eschatycznym i anagogicznym wszystkich obrzędów liturgicznych. Do najważniejszych przedstawicieli alegorycznej interpretacji należeli Alkuin, jego uczeń Amalariusz z Metzu, Raban Maur, Walfrid Strabo, czy Pseudo-German z Paryża. Poglądy te były umieszczane w traktatach określanych jako Expositiones Missae, Rationale divinorum officiorum lub Liber de divinis officiis. Ta forma spotkała się jednak w średniowieczu również ze słowami krytyki, a przeciwnikami byli diakon Florus z Lyonu, czy Paschazy Radbert. Chociaż alegoryczna interpretacja w dobie scholastyki przeżywała kryzys, to jednak stała się ona najpopularniejszą formą wykładni liturgii, a przykładem jest Rationale divinorum officiorum Wilhelma Duranda (zm. 1296), biskupa Mende. W opracowaniu ukazano więc sposób interpretowania przez niego proklamacji Ewangelii w czasie Mszy św. na tle towarzyszących tej części Eucharystii obrzędów, które były już jemu znane, a kształtowały się głównie od IX do XII w.

W aspekcie alegorycznym Durand zwrócił uwagę na wszystkie celebracje i obrzędy, które towarzyszyły proklamacji Ewangelii: procesję z księgą Ewangelii, zwyczaje związane z głoszeniem Ewangelii, postawę wiernych i gesty. Godnym podkreślenia jest, że Durand uzasadniając zwyczaje głoszenia Ewangelii, jak samo miejsce proklamacji, procesję, towarzyszące modlitwy i gesty sięgał do wielu tekstów biblijnych. Niekiedy jednak odnosi się wrażenie, że autor dość swobodnie stosuje je przy uzasadnianiu swoich poglądów. Durand wszelkie zachowania diakona i posługujących uzasadnia nie tylko biblijnie ale również teologicznie. Podsumowując należy więc wskazać, że prezentacja zabytków historycznych dotyczących liturgii nie ma na celu tylko ukazywania martwych pomników przeszłości, ale pomaga ona w lepszym zrumienieniu obecnej liturgii rzymskiej.

 

Słowa kluczowe: alegoria, Ewangelia, liturgia średniowieczna, Msza św.

Box PDF